Trong khi ông vua vong bản nầy ngày đ êm nuôi trong tâm hồn cách tha thiết hình ảnh khả ái và kiều diễm của Désirée, thì một vụn trộm nhưng không kém phần nồng nhiệt, nàng yêu mến, đeo đuổi một quả tim mà số tuổi có thể làm thân phụ nàng. Một cách khéo léo nào đó họ minh thị hay mặc thị tỏ ra mình có đủ điều kiện để xây hạnh phúc gia đình lắm, mình được kẻ nầy, người nọ môn đăng hộ đối ngấp nghé. Cái thời thơ ngây ấy, quá thơ ngây, đã trôi qua.
Lúc sửa những tác văn của nam sinh, tôi thấytính nầy của họ rất rõ rệt. Bị em út ăn hiếp họ tha thứ dễ dàng. Ngoài luật lệ hôn nhân , nó là việc cấm, sinh trong tội.
Lên bàn họ ăn tẻ lặng, nói đôi điều cần thiết, ăn xong xuống cũng cách tẻ lặng. Nhưng tại ý chí nhiều hơn vì chính tài năng nầy điều khiển sức khỏe của họ và là bùa thành công cho họ khi họ gặp chướng ngại vật tinh thần hay vật chất. Ai không biết thì oán ghét họ thiên thu.
Nhưng khi họ càng gào thét: Mau lên chứ, vội vàng lên với chú thì thuốc độc của dâm tình đã khiến Bịnh hoạn cắn xương như cắn rúc và tâm hồn họ cũng rã rượi mà kêu la cùng vua của ái tình trong sạch: Yêu đương vả lại không phải là mua bán sản vật nên không bảo đảm được bằng văn kiện. Bạn trai cởi áo, đi rửa mặt hay tắm ra ngồi ngoài chỗ mái nghỉ.
Song rồi có lúc lòng họ nghe chơi vơi, các mộng đồ tan tành hết. Nói vậy tôi vẫn đề phòng một số nhỏ, rất nhỏ bạn trai tướng diện đ àn bà, cótính tình phụ nữ, ăn nói điệu cô gái, đi đứng như tiểu thư. Họ không mấy khi cứng rắn, cương quyết được trước giọt lệ của đ àn bà.
Tôi muốn nói bạn trai ấu trĩ có xu hướng tự nhiên hiểu biết về người, về sự vật, về hiện tượng theo những dữ kiện cung cấp bởi ngũ quan hơn là do sự suy luận già giặn. Ơû thành ngủ trưa dậy, chưa rửa mặt, còn nằm lăn qua lăn lại nhớ đâu đâu, họ nghe một giọng oanh vàng ở nhà bên hát: Tận gốc kẹt cõi lòng họ thấy thiếu một cái gì, cái gì đó không tên, không tuổi.
Mà từ chỗ phẫn uất đến chỗ phản động chỉ còn một bước gần. Điều nầy thường quá nhưng bởi nó thường quá nên ta không để ý cái bản năng mạnh và cái tài năng vượt thắng tức ý chí trong bạn trai. Không có ý sống đời như một Rosseau với Confession, một Gide với Cahier d'André Walter, bạn trai thường chỉ coi văn thơ là phương thế để thổ lộ tâm sự.
Có nhiều điều lúc bé thơ họ ngó bằng cặp mắt bồ câu vô tư: họ cười rồi khóc, mới khóc lại cười. Vào hoa niên, nam thanh có kẻ khi ngủ hay bị những chiêm bao mà trong đó họ thấy những cuộc giao duyên, gặp gỡ, trò chuyện, thư từ đầy màu sắc hoa nguyệt. Bà Swetchine nói: lý tưởng của tâm giao là tự cảm thấy một mà vẫn là hai.
Quả tim rạo rực sóng gió yêu đương của bạn trai không bằng lòng ngưng lại cách luyến ái của nó trên bến tình bằng hữu. Được bạn lo cho mọi mặt, quý trọng như người ruột thịt, họ tìm cách chiếm người yêu của bạn họ để gọi là trả ơn. Bạn hãy nỗ lực vui lên.
Bạn thấy nhiều vết thương xã hội nhưng bạn không thấy cạnh đó có cả một mặt trận của hiểu lầm, nói xấu, bất công, thù hại, ác tâm, láo xược, phản loạn, vụ lợi chực hờ phá hoại chương trình của bạn. Phải tìm hiểu họ, chỉ điều khôn lẽ dạ cho họ hơn là chỉ biết rầy mắng, chế nhạo. Nhà giáo dục nên cho họ đọc lại sách giúp trí nầy cách lành mạnh như loại sách của Jules Vernes, Telemaque của Fenelon hay Odyssée của Homère.