Thành ra khi bàn về tật ích kỷ, ưa độc đoán tôi nói với dè dặt. Song rồi có lúc lòng họ nghe chơi vơi, các mộng đồ tan tành hết. Ai lớn tuổi rồi cũng có phút nhớ lại nhiều kỷ niệm êm đềm, thơ mộng của thiếu thời có nhiều bè bạn.
Lấy câu nầy của Marie Von Ebner Eschenbach làm bùa hộ thân: Bạn hãy là ông chủ của ý muốn bạn và làm đầy tớ của lương tâm bạn. Tại sao sau lúc họ đóng vai trò thế Thượng đế gieo một mầm sống rồi họ không can thiệp gì hết vào sự lớn lên về thể xác của đứa con mà về sau họ tha thiết yêu con? Trả lời câu hỏi nầy phải chạy đến tình yêu và nhất là lương tâm. Còn những đe dọa do nghi kỵ, nói xiên xéo chỉ làm cho chí tự cường của họ gia trọng và khiến họ bực dọc thêm.
Trong lãnh vực tình yêu, bạn trai thiếu nhi cũng như thanh niên vận dụng trực giác nhiều nhất . Jean Le Presbytre dùng một tiếng nặng nề kêu họ: Đồ chó má. Họ không ý thức được viễn tưởng ngày mai ra sau.
Nếu họ chưa có người yêu hay bị người yêu phản bội thì có báo chí chực hờ giúp họ tìm bạn bốn phương. Thiếu chi bà vợ không biết óc tự trọng của chồng, sướng miệng nói xấu, mắng chưởi làm mất mặt chồng và lãnh những trận đòn trị tội không còn hương vị uyên ương gì nữa. Đức Thánh linh quả thật thấu triệt tâm hồn con người khi linh ứng cho Thánh ký gia viết: Đàn ông ở một mình không hay.
Sertillages sợ tâm giao là lạm dụng nên khuyên: Yêu không phải là tìm lợi của mình mà muốn cái thiện. Họ coi kỹ từng hột bụi, bún, phủi. Trong ngôn phong họ vênh vênh tỏ ra cho bạn gái thấy mình đủ tài, đủ mưu, đủ sức.
Còn đ àn ông không phải đàn ông, đ àn bà không phải đàn bà cũng không phải lưỡng tính nên họ có thứ tâmtính riêng. Tất cả những thứ nầy là lỗ mọi khai thông tâm hồn bị náo động vì các luồng giao cảm phức tạp của họ. Giáo dục đâu có ý nghĩa là chỉ biết tiêu cực trừ tật xấu.
Cứ chung mà nói bạn trai nào cũng muốn bạn bạn lòng mình có đầy đủ đứctính khả ái. Chương trình của họ là ăn, ngủ, chơi, bài tiết. Bướm bay thì nhất định đậu trên một hoa.
Mà nhất là bạn trai được ân huệ hơn bạn gái ở chỗ dồi dào đời sống tinh thần. Hỡi những nhà giáo dục lành nghề hay lo khai thác lòng tự ái của bạn trai mà chuẩn bị cho đời những tay bản lĩnh. Hãy đập ngay vào chỗ yếu của tâm lý họ là lương tâm hối lỗi bằng lẽ phải, bằng lòng nhân, bằng sự êm dịu.
Chỉ có ý chí được trui luyện mới biết ăn chịu. Còn nhiều nguyên nhân khác, nhưng phải chịu nguyên nhân chính là người ta vấp té trong tồi phong bại tục. Hãy nghe tiếp Bác sĩ O.
Người có lương tâm tế nhị không thể tưởng tượng được đời sống ô uế về xác thịt của những nam thanh mà người ta hay gọi là bọn cô hồn. Họ tự nhiên thấy khao khát tìm hiểu những huyền nhiệm về mình và người khác phái. Lại có những bà chuyên môn thầu nấu cơm cho nam sinh trọ học, làm bà nguyệt cho họ nữa.